Medal Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata z Dyplomem – Ratowanie Żydów podczas Wojny

Prezentowany zestaw to Medal Sprawiedliwy wśród Narodów Świata (hebr. ‏חֲסִיד אֻמּוֹת הָעוֹלָם‎, Chasid Umot ha-Olam) – najwyższe izraelskie odznaczenie cywilne nadawane nie-Żydom, przyznawane przez Instytut Pamięci Męczenników i Bohaterów Holokaustu Yad Vashem, w Jerozolimie. Prezentowanym medalem uhonorowano polską rodzinę Antoniego, Józefę Orczykowskich oraz ich syna Zenona. Oprócz medalu i drewnianego pudełka, w skład zestawu wchodzi dyplom z oryginalną teczką oraz kserokopią zaproszenia Ambasady Izraela w Warszawie na uroczystość wręczenia medalu, która odbyła się 24.01.2000 r. w Katowicach. 

Biogram uhonorowanych:

Antoni, Józefa Orczykowscy ich syn Zenon oraz Pani Helena Politańska przed wojną mieszkali po sąsiedzku
w jednej z kamienic w Katowicach. Po niemieckiej inwazji i wcieleniu Śląska do Rzeszy Pani Helena Politańska została wywieziona do jednego z niemieckich nazistowskich obozów koncentracyjnych i zagłady, skąd uciekła. Pani Helena Politańska w 1943 r. w poszukiwaniu ratunku zwróciła się do rodziny Orczykowskich, która jej pomogła. Antoni, Józefa Orczykowscy oraz ich syn Zenon byli świadomi zagrożenia jakie wiązało się
z udzielaniem pomocy osobie pochodzenia żydowskiego, nie zawahali się przyjąć Pani Heleny Politańskiej pod swój dach i zapewnić jej opiekę. Ponadto Rodzina Orczykowskich ukrywała w swoim mieszkaniu, przez krótki okres 1943 r. siostrzeńca Pani Heleny Politańskiej, Pana Motka Krella, a w 1944 r. Panią Reginę Sokołowską, działaczkę AK ściganą przez Niemców. Dzięki pomocy rodziny Orczykowskich, Pani Helena Politańska przeżyła wojnę, jako jedyna z całej swojej rodziny. Wyemigrowała do Izraela. W 1998 r. państwo Orczykowscy zostali uznani za Sprawiedliwych wśród Narodów Świata.

Opis tytułu i medalu:

Tytułu Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata został ustanowiony na podstawie ustawy o Yad Vashem w 1963 r. Osoby wyróżnione niniejszym tytułem  otrzymują specjalnie wybity medal z ich nazwiskiem, dyplom uznania oraz przywilej uwiecznienia ich nazwisk na Ścianie Honoru w Ogrodzie Sprawiedliwych w Yad Vashem,
w Jerozolimie. Wyróżnienie jest przyznawane ratującym lub ich najbliższym w  Izraelu lub kraju ich zamieszkania poprzez przedstawicieli dyplomatycznych Państwa Izrael. Ustawa o Yad Vashem nadaje prawo instytutowi do nadawania honorowego obywatelstwa Państwa Izrael Sprawiedliwym Wśród Narodów Świata a także pośmiertnie obywatelstwa upamiętniającego, w uznaniu dla ich czynów. Na medalu jest wyryte żydowskie powiedzenie „Kto ratuje jedno życie, ten jakby cały świat ratował” (Miszna, Sanhedryn 4:5). 

Medal został zaprojektowany przez Nathana Karpa. Na awersie umieszczono ręce chwytające linę ratunkową splecioną z drutu kolczastego. Drut kolczasty wyrasta znikąd, za to lina ratunkowa oplata kulę ziemską i służy
za uchwyt do jej obracania (jako symboliczne wyrażenie idei o dobrych uczynkach ratujących, które sprawiają, że świat się kręci). Dookoła Ziemi biegnie inskrypcja po hebrajsku „Ktokolwiek ratuje jedno życie, ten jakby cały świat ratował”.

Na rewersie u góry przedstawiono wizerunek Sali Pamięci w Yad Vashem. W centralnej  części widniej inskrypcja po hebrajsku: „dowód wdzięczności narodu żydowskiego”, zaś na dole umieszczono inskrypcje po francusku: „Wdzięczny naród żydowski” oraz francuskie tłumaczenie „Ktokolwiek ratuje jedno życie, ten jakby cały świat ratował”. Na brzegu widnieje godło państwowe oraz słowa „Państwo Izrael” po hebrajsku i angielsku. Srebrny medal ma też napisy „Srebro 935” po hebrajsku oraz po angielsku „Srebro” lub „Sterling”

Wykonawcami medali byli: 

• w 1965 r. Kretschmer (ok. 50 medali), materiał – brąz, 
• od 1965 r. Kretschmer i Hecht, materiał – srebro,
• od 1980 r. Hecht, materiał – miedzionikiel.

Dokładne dane zestawu:

• Medal – średnica 60 mm, grubość – 0,5 mm, waga – 105,40 g, materiał – miedzionikiel, rant – nr 6492 oraz napis ,,Państwo Izrael”, wykonawca – Hecht. 
• Pudełko – szerokość – 83 mm, wysokość 106 mm, grubość 20 mm, waga – 132,67 g, materiał – drewno oliwkowe,
• Dyplom – szerokość 240 mm, wysokość 340 mm, materiał – papier czerpany,
• Teczka – szerokość 260 mm, 350 mm.